مسجد شیخ لطف الله اصفهان - شکوه معماری اصیل ایرانی اسلامی

مسجد شیخ لطف الله اصفهان یکی از ابنیه تاریخی و مساجد ایرانی است که متعلق به دوره صفوی می‌باشد. این مسجد که در میدان نقش جهان اصفهان واقع شده است اوج هنر دوران صفویه را به نمایش می‌گذارد و به خاطر تزئینات زیبا و معماری خاص و شگف‌انگیزش، از شهرتی جهانی برخوردار است.

اگر شما هم قصد دارید به اصفهان سفر کنید و از مسجد شیخ لطف الله و دیگر آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری این شهر زیبا بازدید نمایید، پیشنهاد می‌کنیم برای رزرو هتل های اصفهان به سامانه رزرو هتل اقامت 24 مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از جمله هتل‌های بی‌نظیری که می‌توانید اقدام به رزرو آن کنید، می‌توان به هتل عالی قاپو اصفهان اشاره کرد.

معرفی مسجد شیخ لطف الله اصفهان

مسجد شیخ لطف الله متعلق به دوره صفویه بوده و یکی از آثار تاریخی معروف اصفهان است که از معماری بی‌نظیری برخوردار می‌باشد. این بنای ارزشمند که در میدان نقش جهان اصفهان قرار گرفته، در 15 دی ماه سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مسجد توسط یکی از مشهورترین معماران دوران صفوی به نام استاد محمدرضا اصفهانی به زیبایی هر چه تمام‌تر و با سبک معماری آن دوران ساخته شده است.

بنای باشکوه مسجد شیخ لطف الله بهترین و زیباترین جلوه‌های هنر دوره صفوی را به نمایش گذاشته و به دلیل نداشتن مناره و حیاط چهار ایوانی، با دیگر مساجد ایران تفاوت دارد. این مسجد به دستور شاه عباس اول برای تجلیل و گرامیداشت یکی از بزرگترین علمای شیعه در دوران صفوی به نام شیخ لطف الله ساخته شد.

تاریخچه مسجد شیخ لطف الله اصفهان

در سال 982 هجری شمسی در اصفهان که پایتخت صفویان بود، ساخت و سازهای بسیاری همچون خیابان چهارباغ، میدان نقش جهان، مسجد امام و ... صورت گرفت. یکی از بناهای ساخته شده در آن دوران مسجد شیخ لطف الله است که روی خرابه‌های مسجدی قدیمی احداث گردید.

ساخت این مسجد بی‌نظیر مدت 18 سال به طول انجامید و فقط مختص شاه عباس و خانواده سلطنتی بود و مردم عادی اجازه ورود به آن را نداشتند. در دوران پهلوی اول و بنا بر درخواست ایران شناس آمریکایی، آرتور آبراهام پوپ، رضاخان دستور به مرمت مسجد شیخ لطف الله داد و طرح‌های اصلی و کاشی‌کاری‌های سردر و گنبد بازسازی شدند.

معماری مسجد شیخ لطف الله اصفهان

معماری این مسجد به سبک و شیوه اصفهانی صورت گرفته و گنبد آن یکی از زیباترین گنبدهای دنیا به شمار می‌رود. در ساخت مسجد شیخ لطف الله نبوغ و هنرمندی معماران و استادان اصفهانی به وضوح قابل مشاهده است. همانطور که گفته شد معماری این مسجد خاص است و با دیگر مساجد ایران تفاوت‌هایی دارد. یکی از این تفاوت‌ها نبود شبستان ورودی می‌باشد. از آنجایی که مسجد شیخ لطف الله روبه روی عالی قاپو و با هدف رعایت اصل تقارن در میدان نقش جهان ساخته شده، برای آن صحن یا شبستان ورودی در نظر گرفته نشده است.

به دلیل اینکه میدان نقش جهان در جهت قبله ساخته نشده با ورود به مسجد شیخ لطف الله روبروی قبله قرار نمی‌گیرید؛ اما معماران با طراحی بی‌نظیر مسجد و اعمال چرخشی 45 درجه‌ای باعث شده‌اند مسجد در جهت قبله تنظیم گردد. در طراحی مسجد باشکوه شیخ لطف الله اصفهان از نسبت طلایی در برقراری تناسب اجزا استفاده شده و از روش‌های هندسی و ظرافت خاصی برای ساخت آن بهره گرفته شده است.

ورودی

ورودی مسجد در ضلع شرقی میدان نقش جهان قرار دارد و دیوار غربی رو به میدان مسجد با کاشی هفت رنگ تزئین شده است. جلوخان مسجد در ابتدا به رنگ سفید بوده و سپس مرمت شده و به شکل کنونی درآمده است. کتیبه‌ای نیز با کاشی معرق در قسمت سردر ورودی قرار دارد که بسیار بزرگ می‌باشد و به شکل نواری ممتد هر سه دیوار را فرا گرفته است. در بخش‌های بالایی سردر از مقرنس‌ها، کاشی‌های هفت رنگ و نقوش گل و گلدان و برای پایین دیوارهای این بخش از سنگ مرمر زرد رنگ برای تزئینات استفاده شده است.

راهرو

بعد از سردر ورودی یک راهرو به طول 28 متر قرار گرفته که به محوطه اصلی مسجد و زیر گنبد منتهی می‌شود. این راهرو از نور کمی برخوردار است و دارای نقش و نگاره‌های بسیار زیبا به همراه پنجره‌هایی کوچک در میان کاشی‌کاری‌های هفت رنگ می‌باشد.

شبستان اصلی

شبستان اصلی یا همان صحن داخلی مسجد شیخ لطف الله اوج شکوه و زیبایی این مسجد را به تصویر می‌کشد. با وارد شدن به این بخش ناخوداگاه مات و مبهوت هنر و معنویت آن خواهید شد و حس آرامشی خاص را تجربه خواهید کرد. پلان شبستان اصلی به شکل یک مربع می‌باشد که در بالاتر به هشت ضلعی تبدیل شده و در نهایت در قسمت گنبد به دایره تبدیل می‌شود. این نوع معماری یکی از ویژگی‌های اصلی معماری دوران ساسانی محسوب می‌شود که در مسجد شیخ لطف الله اجرا شده است.

گنبد بزرگ و بی‌نظیر مسجد بر روی هشت طاق جناغی قرار گرفته که این طاق‌ها از مقرنس‌های زیبایی برخوردار هستند و با پیچ‌های فیروزه‌ای در لبه تزئین شده‌اند. در شبستان و صحن اصلی مسجد شیخ لطف الله چندین پنجره وجود دارد که تماشای پرتوهای نوری که از آنها به داخل وارد می‌شوند در کنار معماری و تزئینات زیبا و رنگ‌های مسحور کننده، برای بازدید کنندگان و گردشگران خارجی و داخلی حیرت‌انگیز و دلنشین است.

دسترسی به مسجد شیخ لطف الله و ساعات بازدید از آن

این مسجد تاریخی و منحصر بفرد در میدان نقش جهان اصفهان قرار دارد. گردشگران می‌توانند در نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ و ۱۴ تا ۱۷ و در نیمه دوم سال از ساعت ۹ صبح تا ۱۱:۳۰ و ۱۳ تا ۱۶:۳۰ از آن بازدید نمایند.

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: مسجد شیخ لطف الله اصفهان میدان نقش جهان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۳۹۴۲۲۴۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«باغ حاجی» از بیم تخریب تا امید آبادانی

یک هشتی(ورودی) و یک نمازخانه، تمام پلان مسجد «باغ حاجی» است، شاید کمتر از ۵۰ مترمربع. این مسجد را به نام «خواجه روح‌الله» هم می شناسند چرا که در کتیبه سردر آن، نام این شخص به عنوان بانی ساخت مسجد در دوران شاه عباس صفوی ذکر شده است.

گفته می‌شود مسجد باغ حاجی بیشتر به یک بنای یادمانی می‌ماند، مسجدی که شاید کسی دعا کرده عزیز رو به قبله اش، به زندگی برگردد و این عبادتگاه را بنا کند، هرچند کوچک و محقر. یا اینکه شخصی کارش در کلاف سر در گم روزگار گره کوری خورده و به مدد نذر ساخت این بنا، گشایش شده است؛ به هر روی هرآنچه هست، بانی ساخت بنا از مردم عادی و نه متمولان زمانه خود بوده است.

مسجد از دوران صفوی به این سو، چهارصد سال رنگ و رنج دوران به خود دیده است؛ خوشی و ناخوشی باهم. امروزه اما ساخت و ساز از بد روزگار، مسجد را در انحصار کوچه‌ای با دو خم قرار داد و همین شرایط بلای جانش شد. سال‌ها اهالی کوچه کوشیده بودند مسجد را که درست در وسط کوچه افتاده بود، تخریب و به جای دیگری منتقل کنند اما تیرشان به نشانه نخورد و مسجد همانجا باقی ماند.

فراموشی همیشه بلای یادمان‌های معماری و تاریخی بوده است. مسجد باغ حاجی هم گرچه در جوار «باغ حاجی» یا همان «باغ همایون» که حالا تبدیل به مکانی شناسا یعنی «ورزشگاه تختی» شده، قرار داشته اما سرنوشتش در پیچ و خم یک کوچه با فراموشی گره خورده و گمنامی آن را مهجور کرده است.

اما گذشته از فراموشی و مهجوری، بیشتر از هر چیز، تخریب برای عبور و مرور آسان‌تر توسط اهالی محل، بنای این مسجد را تهدید می کرده است. چه بسا بناها و خانه‌های تاریخی بسیاری که در اصفهان با همین بهانه تخریب شده‌اند اما تنها شانس باغ حاجی، خانه خدا بودنش بوده که آن را حفظ کرده است.

کوچک بودن این مسجد صفوی آن هم در گیر و گور یک گذر، شاید در تمام دوران گذشته، موجبات فراموشی این بنا را رقم زده باشد اما همین صفت بیانی کوچک‌ترین، می‌تواند برای این مسجد تاریخی در دل شهری شُهره به گردشگری، یک ظرفیت گردشگری باشد و روزگار روشنی را برایش رقم بزند.

به هر روی مسجد دوران سختی را پشت سرگذاشته و پیکر فرتوت و کوچک صفوی اش در پرده فراموشی از وصله پینه‌های ناجور، ملول و رنجور شده اما با همه این اوصاف، گویا ایام غم به سر آمده و مدت کوتاهی است که اداره کل میراث فرهنگی اصفهان گوشه چشمی به بنای آن نشان داده؛ دستی بر سر و روی مسجد کشیده و گویا مقرر است شهرداری به گذر اطراف آن سامانی ببخشد تا هم باشندگان محل دلخوش شوند و هم مسجد از گزند تخریب و فراموشی در امان بماند.

در همین پیوند، مرتضی فرشته‌نژاد، پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان گفت: یکی از کارهایی که تخریب آثار تاریخی را سرعت می‌دهد، این است که به آن ها اهمیت ندهید و به حال خودشان بمانند در نتیجه خود به خود خراب می شوند؛ مسجد باغ حاجی هم همین سرنوشت را داشته است.

وی افزود: مردم محل در دهه هشتاد به دنبال این بودند که قسمتی از هشتی مسجد باغ حاجی را تخریب کنند بلکه کوچه صاف شود تا رفت و آمد آسان‌تری داشته باشند اما میراث فرهنگی اصفهان با این کار به شدت مخالفت کرد و برای آنکه از بیم تخریب‌ها در امان بماند، مدارک لازم را فراهم آورد و مسجد را در فهرست آثار ملی قرار داد.

فرشته نژاد گفت: این مسجد ممکن است از مساجد یادمانی باشد و قطع یقین توسط مردم عادی ساخته شده است و نام باغ حاجی فقط به دلیل همجواری بنای مسجد با «باغ حاجی» است.

وی افزود: باغ حاجی که حالا به آن باغ تختی یا ورزشگاه تختی می گویند روایت هایی دارد، برخی منابع می‌گویند که این باغ را حاج محمدحسین کازرونی( از تجار خوشنام اواخر دوران قاجار در اصفهان) وقف کرده است و برخی دیگر معتقدند که این باغ متعلق به بردار آقا نورالله نجفی (یکی از مراجع تقلید و مشروطه خواهان در اصفهان) مشهور به نام حاجی بوده است.

فرشته نژاد معتقد است مسجد دیگری به نام «سعید ابن جُبَیر» (از مفسران قران که برای ترویج دین اسلام به اصفهان آمده بود) در جنوب غربی صحن شمالی امامزاده «درب امام» وجود دارد که از مسجد باغ حاجی هم کوچک‌تر و متعلق به قرون اولیه اسلامی است.

وی در این رابطه افزود: مسجد سعید ابن جُبَیر تا اواخر دوران پهلوی دوم با همان مصالح اولیه باقی مانده بود اما در اواخر دهه هشتاد دخل و تصرفات زیادی در آن صورت گرفت و هویت بنایش از بین رفت.

این پیشکسوت میراث فرهنگی اصفهان یادآور شد: خاطرم هست که وقتی متوجه شدیم اهالی محله می‌خواهند مسجد باغ حاجی را خراب و به جای دیگری منتقل کنند، برای بازدید رفتم و بنا را یک مسجد کوچک صفوی زیبا دیدم که البته نیاز به مرمت اساسی داشت.

وی افزود: همه فضای مسجد متشکل از یک هشتی(ورودی) و نمازخانه ای با گنجایش حداکثر ۲۰ نفر است که باید مرمت و حفظ شود

مدیر گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اصفهان نیز در رابطه با وضعیت فعلی این اثر تاریخی  گفت: مسجد شرایط خیلی بدی داشت؛ روی آجرکاری‌های داخل بنا گچ کشیده بودند و دیوارها از بیرون تا ۲ متر سیمان شده و برخی دیوارها هم در حال ریختن بود اما مهم‌تر از همه اینها تهدید تخریب مسجد برای گشادتر شدن کوچه بود.

وی تصریح کرد: تخریب بیخ گوش این مسجد و شرایط آنچنان اضطراری بود که باید هرچه سریعتر اقدام به نجات‌بخشی می‌کردیم.

هادی اللهیاری افزود: مسجد به دلیل رطوبت بسیار زیاد از هر طرف در حال نابودی بود و شرایط دشواری داشت اما با این تفاسیر، با همکاری و هماهنگی هیات امنای مسجد، مرکز رسیدگی به امور مساجد اصفهان و شهرداری اولین قدم‌ها را برداشتیم و فاز اول مرمت اضطراری را از ۲ سال پیش شروع کردیم.

به گفته وی، فاز اول مرمت این مسجد صفوی الاصل هم اکنون به اتمام رسیده و فاز دوم آن استحکام بخشی دیوار مجاور ورزشگاه تختی است که در حال انجام و قرار است گذر اطراف مسجد هم از طرف اداره زیباسازی شهرداری منطقه یک اصلاح و فضایی همخوان با مسجد تاریخی پیدا کند.

اللهیاری با اشاره به تزیینات سردر این مسجد کوچک صفوی یادآور شد: کتیبه مسجد به خط ثلث سفید معرق بر زمینه کاشی لاجوردی مورخ به سال ۱۰۳۳ هجری است و در گرداگرد آن نام حضرت علی می چرخد.

رییس گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان گفت: شوربختانه اداره برق زیبایی بیرونی و بصری مسجد را با قرار دادن یک تیر چراغ برق مخدوش کرده است.

وی افزود: کارشناس اداره برق متوجه نشده است که دیوار و بدنه تاریخی تازه مرمت شده است و مقابل آن تیر برق سیمانی گذاشته و به همین دلیل برای رفع این تزاحم بصری، روال قانونی را پیش گرفته ایم و از اداره برق شکایت کرده ایم.

  مسجد باغ حاجی یا خواجه روح الله در کوچه‌ای به نام «حق شناس» و در خیابان مسجد سید اصفهان قرار دارد و قدمت آن به دوران صفوی باز می گردد.

این بنا که در فهرست آثار ملی قرار دارد در جوار ورزشگاه تختی که پیشتر با نام باغ حاجی شهره بوده، واقع شده است.

گفته می‌شود پیشینه باغ حاجی صفوی است و چون روزگاری جهت اقامت «همایون شاه» پادشاه هندوستان ساخته شده بود به نام «باغ همایون» هم نامیده می‌شده است و در دوران قاجار به نام باغ حاجی شهره می‌شود.

امروز قسمتی از این باغ جزو ورزشگاه تختی است که به پاس بزرگداشت زنده‌یاد غلامرضا تختی، پهلوان نامی ایران و قهرمان کشتی جهان به این اسم نامیده می‌شود.

منبع: ایرنا

باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان اصفهان